W sierpniu 2014 roku weszła w życie kolejna transza ustawy deregulacyjnej otwierająca dostęp do niektórych zawodów. Przepisy te między innymi miały ułatwiać możliwość wykonywania zawodu księgowego. Od tej pory przestały być wymagane specjalne uprawnienia do świadczenia usług księgowych. W artykule tym przyjrzymy się temu jak deregulacja ta wygląda w praktyce.
Obowiązek VAT dla biur rachunkowych
Ustawa z dnia 9 maja 2014 r. ułatwiająca dostępu do wykonywania niektórych zawodów, która weszła w życie 10 sierpnia 2014 roku nie tylko odnosiła się do zawodu księgowego, ale wprowadziła również zmiany w ustawie o doradztwie podatkowym. Zdefiniowano ponownie zakres działalności doradcy podatkowego. Obecnie zgodnie z brzmieniem art. 2 ust. 1 ustawy o doradztwie podatkowym doradca podatkowy wykonuje następujące czynności:
- udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami;
- prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie;
- sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie;
- reprezentowanie podatników, płatników i inkasentów w postępowaniu przed organami administracji publicznej i w zakresie sądowej kontroli decyzji, postanowień i innych aktów administracyjnych w sprawach wymienionych w pkt 1.
Kluczowe wydają się punkty od 2 do 4. O ile księgowy nie ma prawa udzielać porad, opinii i wyjaśnień swoim klientom, to typowymi pracami księgowymi są prowadzenie ksiąg rachunkowych, ksiąg podatkowych, sporządzanie deklaracji podatkowych lub nawet reprezentowanie podatników podczas kontroli. Fakt ten stał się podstawą do nowej interpretacji odnośnie obowiązku opodatkowania podatkiem VAT działalności prowadzonej przez biura rachunkowe. Bez znaczenia pozostaje tu fakt, że skoro do zawodu księgowego stosuje się definicje profesji doradcy podatkowego to oznaczałoby, że księgowy wykonuje zawód doradcy podatkowego, do którego nie ma często uprawnień. Ponadto organy podatkowe argumentują, abstrahując od zmian w ustawie o doradztwie podatkowym, że praca księgowego wiąże się po prostu ze swojej natury z czynnościami doradczymi, które są zawsze obciążone podatkiem VAT. Czynnościami doradczymi miałoby być nawet wypełnienie zwykłej deklaracji PIT osobie fizycznej nie prowadzącej działalności gospodarczej. Bez znaczenia pozostaje fakt, że księgowy nie ma prawa świadczyć usług doradczych. Interpretacja taka oznaczałaby więc, że wykonuje swoją pracę w sprzeczności z polskim prawem.
Kasa fiskalna
Z podobną interpretacją przepisów mamy do czynienia w przypadku nowego rozporządzenia w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących. Tam również pod usługi doradztwa podatkowego podciągnięto w interpretacjach między innymi wypełnianie rocznych deklaracji podatkowych, co skutkuje tym, że biura rachunkowe, które zwykle jedynie przez dwa miesiące w roku świadczą usługi dla klientów prywatnych (wypełniając deklaracje PIT), jeśli nadal chcą świadczyć takie usługi są zobowiązane do zakupu kasy fiskalnej. Rodzi to konieczność poniesienia dodatkowego wydatku i sprostania kolejnym formalnościom. Powstają również sytuacje absurdalne pokazujące, że przepisy nie nadążają za rzeczywistością. Często rozliczenia rocznego dokonuje się przez Internet – klient przesyła skany dokumentów i dokonuje płatności przelewem, a biuro rachunkowe odsyła drogą mailową gotową deklarację. W takim wypadku strony nigdy nie spotykają się fizycznie. Pojawia się problem jak przekazać usługobiorcy paragon z kasy fiskalnej. Należałoby wysyłać list z paragonem, co albo podniesie cenę usługi, albo obniży jej rentowność.
Podstawa prawna – kontrowersje
Cała sytuacja budzi tym większe kontrowersje, że nie wyniknęła ona ze zmiany przepisów prawa. Nowe rozporządzenie dotyczące obowiązku posiadania kasy fiskalnej oczywiście może się nie podobać, jednak jego interpretacja przez organy podatkowe jest jasna. W przypadku obowiązkowego VATu dla biur rachunkowych sytuacja jest bardziej skomplikowana. Zmiany w ustawie o doradztwie podatkowym weszły w życie w sierpniu 2014 roku. Przez cały 2014 rok, a nawet na początku 2015 roku nie skłoniły one jednak Ministerstwo Finansów do zmiany stanowiska odnośnie obowiązkowego oVATowania usług księgowych. Wydawało się, że w mocy pozostają wcześniejsze interpretacje podatkowe, które dopuszczały świadczenie usług księgowych korzystając ze zwolnienia z podatku VAT. Niespodziewanie na przełomie stycznia i lutego 2015 roku zaczęły pojawiać się jednak informacje, pochodzące chyba jedynie z Krajowej Informacji Podatkowej, że usługi księgowe muszą obowiązkowo podlegać opodatkowaniu VATem. Na pytanie jaka jest jednak podstawa prawna takiego stanowiska można usłyszeć na infolinii, że jest nią nieupublicznione stanowisko Ministra Finansów. Nikt nie potrafi przy tym wyjaśnić czemu stanowisku to pojawiło się dopiero teraz, a nie już w połowie 2014 roku. Ewentualnie można uzyskać informację, że obowiązkowy VAT dla usług księgowych to efekt świadczenia przez nie usług doradczych – obowiązek wynikający z ustawy o VAT, zapis taki istniał jednak już wcześniej i nie stał na przeszkodzie do wydawania interpretacji podatkowych potwierdzających, że biura rachunkowe mogą być zwolnione z podatku VAT. Wynika z tego jasno, że za nową interpretacją przepisów nie stoi żadna zmiana prawa, a jedynie zmiana stanowiska organu podatkowego, tym trudniejsza do zrozumienia, że nie poparta jak do tej pory żadnym jasnym komunikatem. Oczywiście można w tej sytuacji wystąpić o indywidualną interpretację, pytanie jednak czemu ktoś miałby to robić, skoro przepisy na razie się nie zmieniły. Również Stowarzyszenie Księgowych w Polsce jak do tej pory nie zna problemu. Jedyną zmianą o jakiej ostrzega jest obowiązek posiadania kas fiskalnych.
Podsumowanie
Sytuacja jasno pokazuje, że małe biura rachunkowe, które miały być największym beneficjentem deregulacji zawodu księgowego są tak naprawdę poszkodowanym w całej sytuacji. Rzeczywiście obecnie zostały ograniczone do minimum wymogi formalne do otwarcia biura rachunkowego, jednak równocześnie wzrosła ilość obciążeń podatkowych dla tego typu działalności. Odczują to niewielkie firmy, które często swoją rentowność budowały w oparciu o możliwość uniknięcia podatku VAT, a dodatkowo zarabiały wykonując drobne zlecenia dla klientów indywidulanych. Duże podmioty księgowe nie odczują tych zmian, gdyż i tak są czynnymi płatnikami podatku VAT i nie obsługują klientów indywidualnych. Pozostaje mieć nadzieję, że jeśli obowiązek bycia czynnym płatnikiem podatku VAT się potwierdzi, to stanie się to przynajmniej szybko i zostanie opublikowane w sposób jednoznaczny. Okazuje się również, że chociaż idea deregulacji i ograniczania przepisów prawa wydaje się słuszną to w polskiej rzeczywistości nie sprawdza się w praktyce, gdyż brak jasnej definicji zawodu księgowego nie prowadzi do większej swobody gospodarczej, a jedynie do szerokiej interpretacji przepisów prawa w sposób pozwalający zwiększyć obciążenia podatkowe podmiotów gospodarczych.